Każdy z nas czasem zmaga się w swoim życiu z dolegliwościami bólowymi. Niektórzy cierpią na chroniczny ból, który odbiera im radość życia i utrudnia normalne funkcjonowanie. Według badań aż 20% Polaków uskarża się na chroniczny ból, przy czym w grupach starszych wiekowo – powyżej 65 roku życia – procent ten wzrasta.

Rodzaje i przyczyny bólu

Ból jest sygnałem wysyłanym przez nasz organizm informującym o tym, że coś w nim nie działa, tak jak powinno. Występowanie bólu najczęściej sugeruje chorobę. Umiarkowany ból jest naturalną reakcją organizmu, który broni się przed chorobą. Ból ostry, ale krótkotrwały, występuje wraz z daną chorobą, mija, gdy ona przechodzi i jest tak naprawdę dość pożyteczny – w takim znaczeniu, że pomaga wykryć dolegliwość i zmusza nas do szukania pomocy lekarza. Bolące gardło, głowa czy mięśnie dają nam znać o przeziębieniu czy grypie, bolący ząb sugeruje próchnicę, bolące ucho – stan zapalny. Ostry ból daje sygnalizuje zapalenie wyrostka i gdyby nie on, trudno byłoby wykryć na czas tę chorobę. Podobnie jest z zawałem czy kolką wątrobową. Ból przewlekły, inaczej chroniczny, utrzymuje się ponad 3 miesiące. Może towarzyszyć wielu schorzeniom, niejednokrotnie dość poważnym. Taki ból ma albo charakter ciągły albo powraca codziennie na kilka godzin, z częstotliwością raz na tydzień, miesiąc. Ból chroniczny występuje przy nowotworach (aż w 50% przypadkach), chorobach zwyrodnieniowych stawów, bólach krzyża, neuralgii trójdzielnej, chorobach narządów ruchu, polineuropatii cukrzycowej, bólach krzyżowych oraz migrenach. Przewlekły zespół bólowy to tak naprawdę nie objaw – bo to ból, który już nie ostrzega o chorobie – ale oddzielna jednostka chorobowa, która wymaga specjalistycznego leczenia, oddzielnego do leczenie jego przyczyny. Chroniczny ból niszczy życie – prowadzi do apatii, depresji, zmęczenia, bezsenności, rozkojarzenia, zmniejsza odporność, wywołuje stres, rozregulowuje organizm, odbiera apetyt.

Farmakologiczne metody leczenia bólu

Łagodzenie bólu zaczyna się przede wszystkim od leczenia farmakologicznego. W tym celu stosuje się metodę tzw. drabiny analgetycznej, która jest standardem farmakoterapii opracowanym przez WHO, Światową Organizację Zdrowia. Zaleca ona stosowanie najpierw leków z pierwszego szczebla drabiny, gdy nie pomagają one na ból – przepisanie leków z drugiego szczebla, a gdy te zawiodą, to z trzeciego, ostatniego szczebla drabiny, na której znajdują się najsilniejsze specyfiki. Dawka oraz forma leku (kapsułki, plastry, krople) ustalane są indywidualnie. Często stosuje się zamiennie różne formy, bo zmiana metody podawania leku może zwiększyć skuteczność jego działania. Drabina analgetyczna zawiera:

– leki na ból łagodny, o oznaczeniu NRS 1 do 4, takie jak paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki z kwasem acetylosalicylowym, jak popularna aspiryna, która swoją nazwę wzięła od marki Aspirin Bayer (szczegółowe informacje o leku na stronie https://www.consumerhealth.bayer.com.pl/pl/bol/aspirin/)

– ból umiarkowany, w stopniu NRS 5-6, leczy się słabymi opioidami, jak kodeina, DHC, tramadol,

– na ból silny, o NRS 7-10, podaje się silne opioidy, np. morfinę, metadon, oksykodon, fentanyl, buprenorfinę.

Stosuje się też mieszanki leków z różnych grup, np. paracetamol z kodeiną, a także włącza do leczenia leki wspomagające te zwalczające ból, np. leki rozkurczowe, przeciwwymiotne, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, steroidy, leki przeciwpadaczkowe – oczywiście jeśli stan pacjenta tego wymaga.

Alternatywne metody łagodzenia bólu

Czasem leki to za mało, zwłaszcza przy bólu chronicznym. Medycyna zna też alternatywne metody radzenie sobie z bólem, które można stosować samodzielnie lub łączyć je z farmakoterapią. Ponieważ przewlekły ból ma ogromny wpływ na psychikę, pomocne mogą być techniki relaksacyjne lub psychologiczne. Warto wprowadzić do codziennego życia zabiegi takie jak masaż, aromaterapia, gorące, relaksacyjne kąpiele oraz aktywność fizyczną – o ile jest to możliwe. Do specjalistycznych technik psychologicznych stosowanych u pacjentów ciepiących na chroniczny ból należą: psychoterapia poznawczo-behawioralna, psychoterapia racjonalna oraz terapia behawioralna. Można też uciec się do akupunktury, zabiegów neurodestrukcynych jak np. termolezja oraz rehabilitacji, jeśli ból wynika z problemów z narządami ruchu, a także ziołolecznictwa i fizykoterapii. Ponadto coraz bardziej popularna w leczeniu zespołu przewlekłego bólu jest elektroterapia. Przydaje się ona zwłaszcza przy chorobie zwyrodnieniowej stawów oraz dyskopatii. Polega na działaniu prądem mikroamperowym MET miejscowo lub stosowaniem przezskórnej elektrycznej stymulacji nerwów TENS, która używa prądy zmienne o różnych parametrów.

Bólu nie wolno lekceważyć, czy to krótkotrwałego czy przewlekłego. W przypadku chronicznych dolegliwości bólowych nie dajmy sobie wmówić, że ma boleć i nic się nie da zrobić. Z bólem można walczyć, a lekarz ma obowiązek wyznaczyć indywidualną ścieżkę leczenia.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem